[Nettime-nl] Uitgeverijen en e-books: wees geen ezel (DNR, 2 juni 2010)

[Karin Spaink <karin@spaink.net>]

Wees geen ezel


Het Ministerie van Justitie organiseerde afgelopen dinsdag een  
expertmeeting over e-books. Juristen, vertegenwoordigers van  
uitgeverijen, auteurs en bibliotheken en allerlei rechtenorganisaties  
gaven acte de présence. Ik was de enige uitgenodigde auteur, en was  
gevraagd een korte voordracht te houden. Mijn advies: leer van de  
fouten die de muziekindustrie heeft gemaakt. E-books moeten  
gevrijwaard blijven van technologieën die het de consument onmogelijk  
maken om hun boek op verschillende apparaten te lezen. Bovendien  
moeten e-books beduidend goedkoper zijn dan papieren boeken. Hieronder  
mijn bijdrage aan het debat. Dit stuk is tevens gepubliceerd bij De  
Nieuwe Reporter: http://www.denieuwereporter.nl/

1.	Nieuwe technologieën maken het eenvoudiger om auteursrechtelijk  
beschermd materiaal te distribueren. Zulk materiaal is immers niet  
langer gebonden aan een vaste drager: muziek hoeft niet op een cd  
uitgeleverd te worden, een boek niet op papier.
2.	De verveelvoudiging en distributie van digitaal materiaal is  
goedkoop. Er komt geen papier of drukkerij aan te pas; boeken, dvd’s  
en cd’s hoeven niet meer te worden opgeslagen en naar fysieke  
distributiepunten te worden vervoerd. De rechthebbenden hoeven maar  
één volmaakt exemplaar te maken en kunnen dat eindeloos blijven  
kopiëren en verkopen. Elke kopie is gelijk aan het origineel.
3.	De tussenhandel vereenvoudigt zich aanzienlijk. Met een paar  
centrale verkooppunten – iTunes, Bol.com, Videoland, mogelijk de  
bibliotheken – plus verkoop vanaf de bron (de auteurs en de uitgevers  
zelf) kun je in principe de hele markt bestrijken.
4.	De taak van de uitgeverij – het begeleiden van auteurs, teksten  
redigeren, boeken opmaken – blijft bij het oude. Ze hoeven echter  
voortaan niet meer te concurreren om plankruimte bij de boekhandels.  
Want:
5.	Internetwinkels hebben, anders dan de gewone detailhandel, geen  
beperkt vloeroppervlak. Het enige dat hun collectie limiteert, is het  
aantal uitgeverijen met wie ze verkooplicenties hebben kunnen sluiten.
6.	(Het hoeft geen betoog dat er al doende nogal wat banen teloor  
gaan: van drukkers en vrachtwagenchauffeurs tot vertegenwoordigers en  
winkelpersoneel.)
7.	Consumenten kunnen thuis hun muziek, boeken en films kopen. Wat  
ooit bij zo’n internetwinkel in het assortiment is opgenomen, blijft  
altijd beschikbaar. E-books raken nooit uitverkocht en zelfs als de  
omloopsnelheid van een e-book laag is, kan het werk zonder enige  
moeite voorhanden blijven. Er zijn geen winkeldochters meer en niks  
hoeft ooit verramsjt te worden. Er zijn geen sluitingstijden, geen  
leveringstijden en geen rijen voor de kassa.
8.	(Er zijn ook geen ‘drukken’ meer. De boekenwereld zal andere  
manieren moeten verzinnen om de populariteit van boeken aan te duiden.)
9.	Van de prijsverlaging door het digitaal uitleveren van muziek heeft  
de koper tot op heden helaas niets gemerkt. Een iTunes-album kost  
evenveel als een analoge cd in de winkel. Er wordt dus meer winst per  
verkocht exemplaar gemaakt. Niets van die grotere winst is naar de  
makers (de muzikanten) gegaan: die is door de industrie opgestreken.  
Dat heeft veel kwaad bloed gezet bij muzikanten – en bij hun fans.
10.	Dezelfde eindeloze kopieerbaarheid die de fondslijsten van  
uitgeverijen zo onuitputtelijk kan maken en die de verveelvoudiging,  
distributie en verkoop van e-books spotgoedkoop maakt, is voor de  
makers en uitgevers behalve een bron van winst ook een bron van zorg.  
Want wat belet een klant om een eenmaal gekocht werk zelf te kopiëren  
en aan anderen uit te delen?
11.	De film- en muziekindustrie heeft daarom geprobeerd hun producten  
te beschermen met kopieerbeveiligingen (DRM). Dat heeft desastreus  
uitgepakt. Kopers konden hun aanschaf later niet meer overhevelen naar  
nieuwe apparatuur, wie emigreerde verloor door de dvd-regiocodes  
ineens de toegang tot zijn eigen dvd-collectie, wie legaal muziek via  
een internetdienst had gekocht kon die ineens niet meer beluisteren  
nadat die dienst over de kop was gegaan: dan wou de vergrendeling  
immers niet meer los. DRM heeft buitengewoon veel kwaad bloed bij  
consumenten gezet: juist wie netjes kocht, werd gestraft.
12.	Ook met e-books gebeurt dat. Toen Amazon ontdekte dat ze geen  
verkooplicentie had voor de e-versie van George Orwells 1984, trok ze  
onaangekondigd de DRM van de verkochte exemplaren in. De kopers hadden  
niets fout gedaan maar konden ineens hun keurig gekochte e-book niet  
meer lezen.
13.	(Waarom juist wie een legale dvd koopt, moet worden lastiggevallen  
met allerlei reclame en schermen vol rechtengedoe waar je bovendien  
niet met fast forward doorheen kunt en die je dus verplicht moet  
uitzitten, snap ik werkelijk niet. Illegaal verspreide films hebben  
die soesa niet. Die bestaan gewoon uit de film en verder niks. Precies  
wat ik wil, en ook gerust zou kopen als ik het even snel in een  
internetwinkel kon ophalen als via bittorrent kan.)
14.	De jacht van de muziekindustrie op illegaal verspreide muziek  
heeft, zeker in combinatie met de belazerde contracten die in die  
sector aan makers worden opgedrongen, die industrie tot een gehate  
sector gemaakt. En me dunkt: ze hebben het ernaar gemaakt dat de  
muziekindustrie terugpesten een internationale sport is geworden.
	• Een rechtszaak beginnen en tonnen eisen wegens een liedje van  
Prince op de achtergrond van een YouTube-filmpje van je dansende  
kleuter?
	• Mensen die een YouTubefilmpje opnemen op hun blog rekeningen willen  
presenteren alsof ze café-uitbaters zijn?
	• Een rootkit installeren op de computer van mensen die een legale cd  
afspeelden, zoals Sony BMG deed?
	• Dreigen ieders internetverkeer te willen afluisteren, zoals Brein  
insinueert?
	• Zeggen dat een kopietje van een legaal gekocht muziekje op je mp3- 
speler zetten eigenlijk diefstal is, zoals een internationale  
platenbaas laatst zei?
15.	De boekensector heeft een aanzienlijk betere reputatie. Behoud  
die. En leer van de fouten van de muziekindustrie.
16.	Ga bij e-books alsjeblieft niet met DRM of apparaatgebonden  
formaten werken, zeker niet nu volkomen onduidelijk is welke e-readers  
het onderspit zullen delven en welke de toekomst hebben: want dan  
maakt elke stap in de technologie de eerdere collectie van de  
consument kapot. Bovendien wil je een aangeschaft e-book op je  
computer, je e-reader, je tablet en op je telefoon kunnen lezen. Een  
boek kun je immers ook in de tuin, in de slaapkamer, op de wc en in de  
trein lezen zonder voor elke locatie een nieuw exemplaar te hoeven  
aanschaffen.
17.	Maak e-books goedkoper dan papieren boeken. Ze maken kost immers  
ook minder, en consumenten zijn niet gek. Auteurs ook niet, trouwens.  
Niks 80% van de prijs van een gedrukt boek, zoals C-Shed voorstelt.  
Juist als e-books duur zijn, zullen ze een dankbare prooi voor  
piraterij worden. Een e-book kan vijf tot zeven euro kosten, niet meer.
18.	Leer van de muzikanten die zelf de verspreiding van hun muziek ter  
hand hebben genomen en daarbij nieuwe vormen van verkoop en van  
klantenbinding hebben ontwikkeld. Bouw adressenbestanden op van fans.  
Ontwerp e-books-plus – zoals ook analoge boeken in prijsklassen  
bestaan, van gebonden boeken en paperbacks tot pockets. Verzin  
extra’s: e-books met materiaal van de auteur (interviews, verhalen  
over de totstandkoming van het boek), gepersonaliseerd gesigneerde e- 
books, websites met extra materiaal en achtergronden, alleen met een  
code te begaan.
19.	In de muziek geldt al lang dat bands het meeste verdienen aan  
optredens en fanware. Pas dat model op de auteurs toe: laat ze vaker  
live voorlezen, maak T-shirts, verkoop posters, organiseer literaire  
bijeenkomsten en festivals. Werksamen met uw auteurs.
20.	Vergeet nooit dat consumenten ook burgers zijn. Mensen met  
rechten. Misschien dat we voor onze veiligheid een deel van die  
burgerrechten willen opgeven – hoewel ik persoonlijk denk dat dat een  
valse ruil is – maar wie denkt dat burgers hun rechten willen opgeven  
omwille van een oud distributiemodel, komt geheid van een koude kermis  
thuis: die rekent buiten de inventiviteit van diezelfde burgers.  
Daarom: neem ook de lezers serieus.

Karin Spaink
1 juni 2010


- K -

--
People get what they get. It has nothing to do with what they deserve.
- House, in House s05e01



______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).