[Nettime-nl] fyi: Rop in VN van deze week

[Geert Lovink <geert@xs4all.nl>]

> http://www.vn.nl/Archief/Media/Artikel-Media/Kill-your-darlings.htm

Kill your darlings
Door Maurits Martijn
Als tegeltje hangt het stevig vastgeschroefd in elk redactielokaal en  
het bungelt voortdurend als harde realiteit boven het hoofd van de  
journalist. Kill your darlings.
Voor een artikel verzamel je een berg informatie en daar maak je  
uiteindelijk een selectie van. Je componeert je verhaal uit die  
deeltjes die in jouw ogen het onderwerp het meest recht doen. Dat kan  
je goed, schijnt, dat is je werk, je taak.
Maar een artikel is óók altijd het resultaat van het weglaten van  
informatie. En dat kan wel eens pijn doen. Dat leuke feitje dat niet  
binnen de lijn van je verhaal past; het prachtige citaat dat net niet  
aansluit bij het vorige; die passage die schitterend geschreven, maar  
eigenlijk overbodig is. Bij het maken van een artikel – een interview,  
een reportage, een reconstructie - sneuvelt altijd wel iets dierbaars.
Deze week staat een verhaal over hacker, internetpionier en visionair  
Rop Gonggrijp in de papieren Vrij Nederland. Ik heb verschillende  
gesprekken met hem gevoerd en alleen de transcripten daarvan beslaan  
al dertienduizend woorden. De ruimte om Gonggrijp aan het woord te  
laten is beperkt: het gaat hier om een portret en niet om een  
interview. Veel van de interessante verhalen die hij vertelde heb ik  
niet of in uitgeklede vorm kunnen gebruiken. Het uiteindelijke stuk  
telt vierduizend woorden. Dat is relatief veel, en toch veel te weinig  
om hem en zijn ideeën helemaal recht te doen.
Zou ik twintig jaar geleden journalist zijn geweest, dan was een  
eeuwig bestaan in de archiefkast of een snelle dood via de shredder  
het lot van deze overgebleven passages. Maar nu schijnt er zoiets als  
het internet te bestaan. En daar gelden geen regels, althans, niet wat  
het aantal pagina’s en woorden betreft. Daar heeft de journalist de  
mogelijkheid om zijn lievelingen wél te plaatsten. Bij dezen.
--

Rop Gonggrijp: extra thema's
Goede bedoelingen
‘Wij zijn in Nederland toe aan een grote discussie over goede  
bedoelingen. Veel beleid wordt gemaakt met goede bedoelingen, maar  
daar kun je een land helemaal kapot mee maken. Er zal ongetwijfeld  
ergens in Nederland een kind van een tweeënhalve meter hoge glijbaan  
vallen. Dat kind valt dan precies op zijn hoofd en er gebeurt iets  
ernstigs mee. Hoe reageren wij daarop? Door hoge glijbanen te  
verbieden. Dat scheelt een paar doden per jaar. Straks krijgen we hier  
de discussie over kinderen met helmpjes op de fiets. Daarna de  
discussie over volwassen met helmpjes op de fiets. Ja, en is  
achteropzitten eigenlijk ook niet onveilig? Je zou ook kunnen zeggen  
dat de trappen op stations onveilig zijn omdat er geen leuningen  
tussen zitten. Laten we overal leuningen inzetten, alle speeltuinen  
van rubberen tegels en overdekte glijbaantjes voorzien.
Voor al dat goede-bedoelingen-beleid is het nodig dat we steeds  
nauwkeuriger weten wat er in de samenleving allemaal gebeurt. Dat we  
weten wie, wat, waar, hoe. Met meer data kun je preciezer ingrijpen en  
dus meer van dat soort “goede” dingen doen. En als we iets nog niet  
helemaal zeker weten, zou het zomaar kunnen dat de overheid taken laat  
liggen, toch?
Ik denk dat je daar heel fundamentele vraagtekens bij moet zetten. In  
hoeverre wil je de staat zien als vervangouders, niet alleen van  
kinderen, maar van ons allemaal? In hoeverre wil je de staat kunnen  
aanspreken op alles wat misgaat? Is dat een taak van de staat? Waar  
houdt het dan op? Waar het ophoudt, is dat wij allemaal in een veilig  
coconnetje zitten en alleen nog maar steriele dingen aangereikt  
krijgen.’
Privacy
‘Het was een beetje mijn levenswerk om te zeggen dat de staat niet te  
veel macht moest krijgen en de overheid niet alles moest kunnen zien.  
Tevergeefs. In Nederland is de mores dat de overheid juist wel alles  
mag weten. Achter de voordeur mag kijken, kentekens mag vastleggen,  
pro-actief mag opsporen – noem het modewoord van het jaar maar op. Het  
gaat hier allemaal om meer zien, meer weten, meer leren, meer kijken.
Ik spreek leerkrachten die niet meer aan onderwijs geven toekomen  
omdat ze moeten registreren als een soort door de overheid geplaatste  
spionnen. Ze zijn continu bezig met hulpverlening. Dat is bizar en  
typisch Nederlands. De gedachte dat we de wereld kunnen verbeteren  
door alles vast te leggen is niet uit te roeien.
Het gekke is dat er geen ideaal achter zit, zoals de verheffing van  
het volk of zo. Wij hebben er niet eens mooie gedachten bij. We moeten  
het allemaal weten want dan kunnen we de criminaliteit beter  
bestrijden. Gewoon omdat het kan, doen we dat.
Wat het allemaal nog zorgwekkender maakt, is dat er hier geen  
parlementsmeerderheid is om terug te roepen wat we allemaal over ons  
af hebben geroepen. Er is een klein beetje D66 en GroenLinks dat nog  
wel eens iets roept over privacy, maar dat daar een meerderheid achter  
gaat staan is volkomen onrealistisch; er zijn eerder  
parlementsmeerderheden denkbaar die het allemaal nog erger gaan maken.  
Het heeft geen zin het gevecht in Nederland te strijden.
Mensen zeggen wel eens “waar maak je je druk over? We hebben toch  
niets te verbergen?” Ik maak me druk omdat ik de kracht van data  
mining zie, weet wat je allemaal kunt met grote hoeveelheid gegevens.  
Al het mobiele verkeer zit hier bijvoorbeeld in databases. Als ik die  
database heb, dan kan ik zien wie met wie belt en sms’t. Vervolgens  
laat ik daar een slim programmaatje op los zodat ik patronen kan  
ontdekken. Om te beginnen heb ik dan alle geheime affaires van  
Nederland in mijn database. Maar ik kan ook zien dat een bepaald  
contract al voorgestoomd is of wie er wel en wie er niet bij de  
formatiebesprekingen is uitgenodigd. Wie die database in handen krijgt  
heeft de macht in dit land in handen. Dat is iets om je zorgen over te  
maken.”
De Nederlandse volksaard
‘Nergens is de tiplijn zo populair als hier. Dat heeft een betekenis.  
Nergens in de wereld zijn zoveel Joden omgekomen in de Tweede  
Wereldoorlog als in  Amsterdam. Dat kwam niet omdat de Duitsers van  
Amsterdam een speciaal project maakten, integendeel. Wij waren een  
efficiënt volk in het uitleveren van onze Joden en die efficiency is  
niet van de ene op de andere dag verdwenen. Dat zit in ons. Wij zijn  
een naargeestig volk.
De PVV wil etnische registratie invoeren. Dan zou je kunnen zeggen:  
luister eens, daar hebben we al wel eens honderdduizend doden van  
gehad. Is dat wel een goed idee? Maar tegenwoordig mag je de Tweede  
Wereldoorlog als geen enkel argument voor wat dan ook gebruiken. Dat  
is in zekere zin redelijk, maar niet als het gaat over fundamentele  
zaken die uitstekend op beide tijdperken van toepassing zijn.’
De Nederlandse democratie
‘Wij hebben in Nederland geen Grondwet die zich laat verdedigen. Wij  
hebben geen Grondwettelijk Hof. Als je als burger denkt: luister eens,  
hier worden wetten gemaakt die tegen mijn grondrechten indruisen, dan  
kun je nergens heen.
Sinds Thorbecke zien wij het parlement als de grootste hoeder van de  
grondwet. Dat betekent dat je aan de waan van de dag bent  
overgeleverd. Dat je zonder enorme volksbewegingen, of een meerderheid  
in het parlement, feitelijk zonder invloed staat. Je kunt op  
deelgebieden wel proberen je invloed aan te wenden, je kunt op kleine  
thema’s wel overwinningen boeken, maar daar houdt het op. Vragen als:  
zijn er grenzen aan de hang naar veiligheid? Zijn er grenzen aan wat  
een staat van zijn burgers mag weten? Waar begint de persoonlijke  
levenssfeer en welke grenzen zijn absoluut? Met dat soort vragen  
kunnen wij ons niet bemoeien.
In Duitsland kan dat wel. Daar zie je bijvoorbeeld dat het  
Grondwettelijk Hof de bewaarplicht zoals die door de EU is voorgesteld  
heeft afgekeurd. Zomaar kentekens registreren van iedereen die  
langsrijdt, mag ook niet. Stemcomputers zijn vernietigd. Die wetten  
zijn door het grondwettelijk hof doorgestreept en daardoor ontstaat  
ook voor de politiek een soort duidelijkheid: die kant kunnen we  
helemaal niet op. Die weg is afgesneden omdat de overheid merkt dat  
zij daar de bevolking tegenkomt. Met de bevolking bedoel ik: geen  
meerderheid maar een paar procent. Die kunnen machtig genoeg zijn.’
Veiligheid
‘De veiligheidsbeleving van de burger regeert Nederland. Objectieve  
veiligheid is een jaar of tien geleden losgelaten, want dat zegt niks  
over hoe veilig de burger zich voelt. Dan denk ik: dan is het probleem  
dus opgelost, maar nee, subjectieve veiligheid in de vorm van  
onveiligheidenquêtes is de maatstaf voor beleid.
Als ik ergens een veiligheidscamera zie, dan denk ik dat het wel nodig  
zal zijn. Hier is het blijkbaar agressief en crimineel. Maar dan denk  
ik later: nee, dat is niet waar, dit is een gemoedelijke plek. Er zijn  
steeds minder mensen die zich dat kunnen herinneren. Ik ben bang dat  
de mensen die weten hoe dit land was langzaam uitsterven en dat straks  
het hele land leeft in een criminaliteitspsychose. Dat je het gevoel  
hebt dat je in Beiroet 1980 woont.
Het heeft alles met de vergrijzing te maken. Als wijken ouder worden,  
dan ziet de gemeente onder haar bewoners de behoefte groeien om de  
bosjes te kappen, de zaken overzichtelijker te maken, te zorgen voor  
betere straatverlichting. Waarom? Omdat mensen steeds vaker thuis  
zitten en zich op straat niet meer zo sterk voelen. In een  
gelijkblijvende omgeving zijn ouderen kwetsbaarder en angstiger.  
Eigenlijk is het dus een heel logische ontwikkeling, dat bij een  
gelijkblijvend criminaliteitsniveau en een vergrijzende bevolking, een  
veel groter onveiligheidsgevoel ontstaat. In plaats van daar rekening  
mee te houden, wordt het een maatstaf voor beleid. En dan heb je dus  
een probleem, want repressie is het gevolg.’
Amsterdam
‘Ik heb erg van Amsterdam gehouden als ongeregelde puinhoop, de tijd  
van de kraakpanden en de bandjes die op een mooie dag versterkt  
stonden te spelen bij het Centraal Station. Het door elkaar lopen van  
een normaal functionerende stad en een zootje ongeregeld. Niet  
iedereen had een baan dus, nou, dan maar niet. In Berlijn zie je dat  
nog steeds. Daar heeft niet iedereen werk, maar ze besluiten er daar  
toch gewoon een vrolijke boel van te maken. Daar heerst de gedachte  
dat de stad ook leeft met mensen die geen baan hebben en dat de mensen  
die niet naar kantoor gaan ook belangrijk zijn. Berlijn is failliet.  
Dat is een belangrijke component in die stad. Je zou daar in een heel  
verarmde cultuur leven als je alleen maar mensen zou spreken die wel  
een baan hebben. Hier is dat de norm. Alles wat niet geregeld is, is  
weggeduwd. Wij willen liever Londen zijn dan Berlijn. Londen is de  
stad van de aangeharkte parkjes.
Van mijn dertiende tot mijn achttiende, de jaren tachtig, was  
Amsterdam echt een puinhoop. Junks, hondenpoep. Het was een beetje uit  
de hand gelopen. Ik zou in die tijd als centrumbewoner met kinderen  
niet zo’n lol hebben gehad. Dat was vast niet leuk.
Ik vond het toen toch een hele prettige, vrolijke stad. Alles liep  
door elkaar heen. Duur, goedkoop, gek, normaal. Voor iemand van 20 is  
dat een prettige omgeving. Mensen van 20 van nu leven in een veel  
verarmdere stad.
Er had best iets van mogen blijven, van dat vrolijke en het  
onbekommerde. Ik zie geen enkele reden waarom er geen bandjes bij het  
CS mogen spelen. Op een zomerse dag was dat gewoon een heel gezellig  
plein. Er was een ijscoman. De punks en kantooryuppen zaten door  
elkaar heen en swingden lekker mee met de band. Dat was toen heel  
normaal. Waarom mag dat niet meer? Alsof de buren er last van hebben.’


______________________________________________________
* Verspreid via nettime-nl. Commercieel gebruik niet
* toegestaan zonder toestemming. <nettime-nl> is een
* open en ongemodereerde mailinglist over net-kritiek.
* Meer info, archief & anderstalige edities:
* http://www.nettime.org/.
* Contact: Menno Grootveld (rabotnik@xs4all.nl).